Haç planlı, mimaride özellikle Hristiyan kiliselerinde sıklıkla görülen bir plan tipidir. Bu plan tipinde yapı, bir haç şeklini andırır. Haçın kolları genellikle eşit uzunlukta olmayabilir; uzunlamasına olan kol (nef), genellikle daha uzundur ve kilisenin ana bölümünü oluşturur.
Haç Planlı Yapının Temel Özellikleri:
- Nef: Kilisenin ana gövdesini oluşturan, genellikle uzun ve geniş alandır. Cemaatin toplandığı yerdir.
- Transept: Nefi dik kesen kısımdır. Haçın kollarını oluşturur.
- Apsis: Kilisenin doğu ucunda yer alan, genellikle yarım daire veya çokgen şeklinde olan ve sunak'ın bulunduğu kısımdır.
- Merkezi Kubbe veya Kule: Bazı haç planlı kiliselerde, haçın kesişim noktasında merkezi bir kubbe veya kule bulunabilir.
Haç Planlı Kilise Çeşitleri:
- Latin Haçı Planı: Uzunlamasına kolu (nef) diğer kollardan daha uzun olan haç planıdır. Batı Avrupa'da yaygındır.
- Rum Haçı Planı: Tüm kolları eşit uzunlukta olan haç planıdır. Bizans mimarisinde sıklıkla görülür.
Haç planlı yapılar, Hristiyan sembolizmini mimariyle birleştirerek dini mekanlara anlam katmaktadır.